Jak edukować zespół w zakresie security

Edukacja zespołu w zakresie security to nie kolejny modny corporate training z nudnymi prezentacjami i testami, które wszyscy odhaczają „na szybko” przed deadlinem. To proces, który – jeśli zrobisz to dobrze – zamieni twoich pracowników z najsłabszego ogniwa w pierwszą linię obrony. I nie, nie chodzi o to, żeby każdy został hakerem w garniturze, tylko żeby przestali klikać w podejrzane linki od „prezesa” proszącego o pilny przelew na konto w Panamie.

Dlaczego standardowe szkolenia z cyberbezpieczeństwa są jak dieta cud – działają tylko na papierze?

Zacznijmy od brutalnej prawdy: 95% incydentów bezpieczeństwa to efekt ludzkiego błędu. I nie, nie dlatego że twoi ludzie są głupi. Dlatego że większość programów szkoleniowych jest zaprojektowana tak, jakby celem było odfajkowanie compliance, a nie realna zmiana zachowań.

Typowe problemy z tradycyjnymi szkoleniami:

• Teoria oderwana od praktyki – nikt nie pamięta slajdów z politykami bezpieczeństwa sprzed 3 miesięcy
• Brak personalizacji – to samo szkolenie dla działu HR i developerów? Naprawdę?
• Zero konsekwencji – klikniesz w phishingowy link w teście? Dostajesz „ojej, następnym razem uważaj”
• Nuda zabójcza dla engagement’u – jeśli twój zespół woli czytać regulamin RODO niż twoje szkolenie, masz problem

Case study: Jak nasi developerzy „zhakowali” firmę w 15 minut

Pozwól, że opowiem ci historię z naszego podwórka. Zorganizowaliśmy warsztat, gdzie podzieliliśmy zespół na dwie grupy: „hakerów” i „obrońców”. Zadanie było proste: znaleźć słabe punkty w naszych systemach. Efekt? W ciągu 15 minut mieliśmy:

Koszty tego ćwiczenia? 500 zł w Amazon vouchers dla zwycięzców. Wartość lekcji? Bezcenna.

7 niestandardowych metod, które faktycznie działają

Oto jak zamienić security awareness z corocznego obowiązku w część kultury firmy:

1. Symulacje phishingowe z humorem

Zamiast generycznych maili „od banku”, stwórz kampanię, gdzie ktoś z zarządu „oferuje” darmowe piwo w kantynie jeśli klikniesz link. Nagraj reakcje ludzi, którzy dali się nabrać (za ich zgodą) i pokaż na all-hands. Śmiech uczy lepiej niż wykład.

2. Program bug bounty dla nie-technicznych

Nagradzaj nie tylko za znalezione luki techniczne, ale też np. za zgłoszenie podejrzanego maila czy zauważenie, że ktoś zostawił zalogowany komputer. W NexTech płacimy 50 zł za każde takie zgłoszenie – ROI lepsze niż ubezpieczenie.

3. „Security Champions” w każdym zespole

Wyznacz w każdym dziale osobę, która dostaje dodatkowy bonus za bycie lokalnym ekspertem ds. bezpieczeństwa. U nas to działa lepiej niż centralny dział IT – ludzie wolą pytać kolegę niż „tych z góry”.

4. Grywalizacja z prawdziwymi nagrodami

Stwórz ranking bezpieczeństwa między działami. Punkty za: terminowe aktualizacje, zgłoszenia incydentów, pomysły na usprawnienia. Kwartalna nagroda? Dodatkowy dzień wolny dla całego zwycięskiego zespołu.

5. Włamanie do biura jako team building

Wynajmij etycznego hackera, by spróbował fizycznie dostać się do budynku (oczywiście po uprzednim uzgodnieniu). Nasi ludzie wciąż opowiadają jak „kurier z pizzą” omijał ich zabezpieczenia.

6. „Dzień bez haseł”

Raz na kwartał organizujemy dzień, kiedy każdy musi używać wyłącznie uwierzytelniania wieloskładnikowego. Efekt? 300% wzrost adopcji MFA w ciągu 3 miesięcy.

7. Raportowanie błędów bez strachu

Żadnych kar za zgłoszone incydenty – nawet jak ktoś dał się zhackować. U nas obowiązuje zasada: „Popełniłeś błąd? Super, teraz nauczymy się na nim całej firmy”.

Jak mierzyć efekty, żeby nie oszukiwać samego siebie

Tu dochodzimy do sedna – większość firm mierzy security awareness liczbą ukończonych szkoleń. To tak jakby mierzyć skuteczność diety liczbą przeczytanych książek o zdrowym odżywaniu.

Prawdziwe metryki, które warto śledzić:

• Wskaźnik zgłaszalności incydentów – jeśli rośnie, to dobrze, nawet jeśli liczba incydentów też
• Czas reakcji – od wykrycia do zgłoszenia
• Wskaźnik sukcesu symulacji phishingowych – powinien spadać z czasem
• Adopcja MFA – procent pracowników korzystających z uwierzytelniania wieloskładnikowego
• Anonimowe ankiety – „Czujesz się odpowiedzialny za bezpieczeństwo firmy?”

Najczęstsze błędy (które sam popełniłem, żebyś ty nie musiał)

Na koniec podzielę się naszymi wpakami, bo jak mawiam – najlepiej uczyć się na cudzych błędach:

1. Przesadne karanie za błędy
Po pierwszej symulacji phishingowej ukaraliśmy osoby, które dały się nabrać. Efekt? Następną kampanię nikt nie zgłosił – wszyscy bali się konsekwencji. Teraz nagradzamy za zgłoszenia, nawet jeśli ktoś najpierw kliknął.

2. Szkolenia „all-in-one”
To samo szkolenie dla CFO i dla stażysty z recepcji? Ślepy zaułek. Dziś mamy 5 różnych ścieżek szkoleniowych dopasowanych do ryzyk.

3. Brak ciągłości
Security awareness to nie event, to proces. Zamiast corocznego maratonu szkoleniowego, wprowadziliśmy comiesięczne 15-minutowe „security quickies” na team callach.

4. Ignorowanie psychologii
Ludzie nie klikają w phishing, bo są głupi. Klikają, bo są zaprogramowani na szybkie działanie pod presją. Nasze szkolenia teraz uczą rozpoznawania stanów nagłej presji.

Podsumowanie: Security awareness to nie koszt, tylko inwestycja

Podczas gdy konkurencja wydaje miliony na kolejne firewalle (które i tak obejdzie pracownik klikający w złośliwy załącznik), ty możesz zbudować kulturę, gdzie bezpieczeństwo jest częścią DNA firmy. I nie – nie wymaga to drogich narzędzi ani armii konsultantów.

Kluczowe zasady:

• Ucz przez praktykę, nie slajdy
• Dopasuj metody do różnych ról w firmie
• Nagradzaj dobre zachowania, zamiast karać za błędy
• Mierz rzeczywiste zachowania, nie frekwencję na szkoleniach
• Zrób z tego coś więcej niż checkbox w compliance

Pamiętaj: w świecie gdzie ChatGPT może napisać phishingowego maila lepiej niż prawdziwy haker, twoim najsłabszym ogniwem – i najsilniejszą obroną – są wciąż ludzie. Tylko od ciebie zależy, którą z tych ról będą odgrywać.

Piotrek

Cześć, jestem Tomasz Nowak – CEO i współzałożyciel NexTech Solutions, globalnego startupu technologicznego, który z 3-osobowego zespołu rozrósł się do ponad 200 pracowników w 7 krajach.

Kim jestem?

Mam 35 lat i od 12 lat działam w branży technologicznej, w tym od 5 lat jako CEO. Z wykształcenia jestem magistrem informatyki (Politechnika Warszawska), ukończyłem również MBA na INSEAD, ale moim prawdziwym uniwersytetem był proces budowania firmy od zera do globalnego zasięgu.

Wierzę w podejmowanie decyzji w oparciu o dane, nie intuicję. Cenię sobie bezpośrednią komunikację i transparentność – zarówno w relacjach z zespołem, jak i na tym blogu. Jestem pragmatycznym wizjonerem – potrafię marzyć o wielkich rzeczach, ale zawsze z planem realizacji w ręku.

Moje wartości

• Transparentność i uczciwość – fundamenty każdego trwałego biznesu
• Innowacyjność – nie jako modne hasło, ale codzienna praktyka
• Kultura organizacyjna oparta na odpowiedzialności i autonomii
• Rozwój pracowników jako klucz do sukcesu firmy
• Globalne myślenie od pierwszego dnia działalności

Poza biznesem

Wstaję codziennie o 5:30, by zacząć dzień od medytacji i treningu. Mimo intensywnego grafiku (ponad 50 lotów biznesowych rocznie), staram się utrzymywać work-life balance. Biegam w triatlonach, gram w tenisa i jestem aktywnym mentorem dla młodych przedsiębiorców.

Najważniejsza rola w moim życiu? Ojciec dwójki dzieci, dla których staram się być obecny mimo wymagającego biznesu.

Dlaczego ten blog?

„Strona Szefa” to moja przestrzeń do dzielenia się praktyczną wiedzą z zakresu zarządzania i budowania globalnego biznesu. Bez korporacyjnego żargonu, bez pustych frazesów, za to z konkretnymi przykładami i danymi.

Piszę zarówno o sukcesach, jak i porażkach – bo to z tych drugich płyną najcenniejsze lekcje. Jak mawiamy w zespole: „Nie ma nieudanych projektów, są tylko eksperymenty z nieoczekiwanymi rezultatami.”

Jeśli szukasz praktycznej wiedzy o budowaniu startupu, zarządzaniu zespołem w szybko rosnącej firmie i skalowaniu biznesu na globalną skalę – jesteś we właściwym miejscu.